Historia Kościoła obfituje w postaci, które w chwilach kryzysu odważyły się bronić czystości Ewangelii. Marcin Luter (1483–1546), urodzony 10 listopada w Eisleben w Saksonii, stał się symbolem takiej odwagi. Jako mnich, teolog i reformator, odmienił chrześcijaństwo, kładąc nacisk na zasadę Sola Scriptura – jedynie Pismo Święte jako autorytet. Jego życie, naznaczone wewnętrznymi zmaganiami, wiarą i pokorą, inspiruje do szukania fundamentów w Bożym Słowie, przypominając, że prawdziwa reforma zaczyna się od osobistego nawrócenia.
Początki drogi: Od lęku do odkrycia łaski
Wychowany w surowej rodzinie chłopskiej, Luter od dziecka zmagał się z poczuciem grzechu i strachem przed sądem Bożym. W 1505 roku wstąpił do klasztoru augustianów w Erfurcie, szukając zbawienia w ascezie, postach i modlitwie. Te praktyki nie przyniosły mu pokoju. Przełom nastąpił podczas lektury Listu do Rzymian (ok. 1515–1516), gdzie odkrył, że „sprawiedliwy z wiary żyć będzie” (Rz 1:17). To doświadczenie „narodzin na nowo” – zbawienie przez łaskę, nie uczynki – stało się podstawą jego teologii, uwalniając od lęku i otwierając na Bożą miłość.
95 Tez i iskra Reformacji: sprzeciw wobec nadużyć
Kulminacyjnym aktem był 31 października 1517 roku, gdy Luter przybił 95 tez do drzwi kościoła zamkowego w Wittenberdze. Krytykowały sprzedaż odpustów jako handel łaską Bożą, wzywając do debaty o czystości doktryny. Choć zamierzone jako dyskusja akademicka, tezy szybko rozprzestrzeniły się dzięki drukowi, zapalając Reformację. Luter pragnął powrotu do apostolskich nauk, nie rozgłosu. Jego postawa echouje słowa Pawła: „Niechże więc uważa nas człowiek za sługi Chrystusowe i za szafarzy tajemnic Bożych. A od szafarzy się tego wymaga, aby każdy był wierny” (1 Kor 4:1-2 BW), podkreślając wierność w służbie.
Konfrontacje i niezłomność: Od Heidelbergu do Wormacji
W latach 1518–1521 Luter stawiał czoła opozycji. Na dyspucie w Heidelbergu (1518) bronił łaski nad uczynkami w 28 tezach. W Lipsku (1519) debatował z Johannem Eckiem, ujawniając błędy papieskie. Szczyt nastąpił na sejmie w Wormacji (1521), gdzie przed cesarzem Karolem V odmówił odwołania poglądów: „Nie mogę i nie chcę niczego odwołać, gdyż nie jest ani bezpieczne, ani słuszne działać wbrew sumieniu. Na tym stoję, nie mogę inaczej, niech mi Bóg dopomoże”. Ukryty na zamku Wartburg, tłumaczył Biblię na niemiecki (1522), czyniąc Pismo dostępnym dla ludu i umacniając zasadę Sola Fide – jedynie wiara.
Życie osobiste: rodzina, muzyka i codzienne świadectwo
W 1525 roku Luter poślubił Katarzynę von Bora, byłą zakonnicę, z którą wychował sześcioro dzieci. Ich dom w Wittenberdze był miejscem gościnności, choć naznaczonym stratami – śmiercią córki Magdaleny (1542) i syna. Katarzyna zarządzała gospodarstwem, ogrodem i browarem, wspierając męża w trudach. Luter kochał muzykę: grał na lutni, komponował hymny jak „Ein feste Burg ist unser Gott” (1529), wydając pierwszy śpiewnik (1524). Widział w niej wyraz Bożej chwały, jak w Psalmie: „Śpiewajcie Panu pieśń nową, bo cuda uczynił!” (Ps 98:1 BW). Muzyka stała się narzędziem reformy, inspirując pokolenia, w tym Bacha.
Słabości i kontrowersje: ludzka natura reformatora
Luter nie był wolny od błędów. Jego późniejsze wypowiedzi, np. antyżydowskie traktaty (np. „O Żydach i ich kłamstwach”, 1543), budzą dziś słuszne kontrowersje, odzwierciedlając uprzedzenia epoki i osobiste frustracje. Jednak jego rdzeniem była służba Bogu przez zgłębianie Pisma – czytał Psalmy co trzy tygodnie. Zasady Sola Scriptura i Sola Fide uwolniły miliony od tradycji ludzkich, kierując ku czystej Ewangelii.
Śmierć i ostatnie słowa: wierność do końca
Luter zmarł 18 lutego 1546 roku w Eisleben, mediując w sporze hrabiów Mansfeld. Jego ostatnie słowa: „Jesteśmy żebrakami, to prawda”, podkreślały zależność od Bożej łaski. Do końca pozostał szafarzem tajemnic Bożych, ufając Chrystusowi.
Dziedzictwo
Reformacja Lutra to nie tylko teologia, lecz apel o nawrócenie i powrót do Chrystusa. W erze relatywizmu jego przykład przypomina słowa Piotra: „A wy jesteście rodem wybranym, królewskim kapłaństwem, narodem świętym, ludem nabytym, abyście rozgłaszali cnoty tego, który was powołał z ciemności do cudownej swojej światłości” (1 P 2:9 BW). Luter wzywa do odwagi w obronie prawdy, budując wiarę na niewzruszonych fundamentach Słowa Bożego – warownego grodu w burzliwym świecie. Jego spuścizna trwa, inspirując do wierności ponad przeciwnościami.
O prześladowaniu ewangelików:
Kronika miasta Boguszów-Gottesberg (Boża Góra) – kliknij, aby dowiedzieć się więcej
Kirk Peter Johanson
